ความหมายของเพลงปฏิพากย์

 คำว่า “ปฏิ” หมายถึง โต้ตอบ ส่วนคำว่า “พากย์” หมายถึง การใช้คำพูด ดังนั้นเพลงปฏิพากย์จึง
หมายถึง เพลงที่ร้องโต้ตอบกันระหว่างผู้ชายกับผู้หญิง โดยใช้ปฏิภานไหวพริบหรือที่เรียกว่า “ร้องแก้” นั่นเอง ความนิยมการขับร้องเพลงปฏิพากย์ โดยทั่วไปจะเริ่มด้วยบทไหว้ครู แล้วฝ่ายชายจะร้องเกริ่น เชิญฝ่ายหญิงมาร้อง จากนั้นก็จะเป็นการเกี้ยวพาราสี และลาจากกันการร้องไหว้ครูเป็นการระลึกถึงคุณ พระรัตนตรัย คุณบิดามารดา และครูบาอาจารย์ ที่สั่งสอนบทเพลง และขอพรให้ร้องเพลงได้ราบรื่น ไม่ติด ขัด การไหว้ครูจึงสะท้อนค่านิยมเรื่องกตัญญูของคนไทย และเป็นกระบวนการที่พบในศิลปะการแสดง
ของคนไทยทุกประเภท
เพลงปฏิพากย์ในท้องถิ่นต่างๆ

 เพลงปฏิพากย์มีอยู่ทุกท้องถิ่นในประเทศไทย ดังตัวอย่างต่อไปนี้
เพลงปฏิพากย์ภาคกลาง ได้แก่ เพลงพวงมาลัย เพลงเรือ เพลงอีแซว เพลงเหย่อย เพลงปรบไก่
เพลงพิษฐาน เพลงเทพทอง เพลงเต้นกำ เพลงเกี่ยวข้าว เพลงฉ่อย เพลงระบำบ้านไร่ ลำตัด

 เพลงพื้นบ้านทั้งสามชนิดนี้มีชื่อเรียกคล้ายคลึงกัน จนมีผู้เข้าใจผิดเสมอแต่ละเพลงมีทำนองการร้องต่าง กัน นิยมร้องในฤดูเก็บเกี่ยว นอกจากเพลงเหล่านี้แล้ว ยังมีเพลงอื่นๆ ที่ร้องในฤดูกาลนี้อีก เช่น เพลงชัก กระดาน เพลงพานฟาง เพลงสงฟาง เพลงเพลงสงคอสำพวน แต่ปัจจุบันสูญหายไปหมดและไม่มีผู้นำมา ร้องเล่น เนื่องจากเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการทำนาแทนคนและควาย