บุคลาธิษฐาน

 บุคคลาธิษฐาน

        เป็นการสมมติสิ่งที่ไม่ใช่มนุษย์  ซึ่งอาจเป็นสิ่งที่ไม่มีชีวิต  สัตว์  พืช  ปรากฏให้มีความรู้สึก  และกระทำกิริยาอาการได้ประหนึ่งคน  อาจพูดจาปราศรัย  เจ็บปวด  ร่ำร้อง  โกรธแค้น  ฯลฯ      เหมือนที่มนุษย์ควรรู้สึก

ตัวอย่าง

        ข้อความจากตอนหนึ่งในเรื่องกามนิตภาคสวรรค์

“ ธรรมชาติรอบข้างต่างสลดหมดความคะนองทุกสิ่งทุกอย่าง “

( เสถียร  โกเศศและนาคะประทีป )

        ข้อความจากลำนำภูกระดึง

                        น้ำเซาะรินรินหลากไหล            ไม่หลับเลยชั่วฟ้าดินหาย

                สรรพสัตว์พอฟื้นก็วุ่นวาย                  สลายซากเป็นกากผงธุลี

          หลับเป็นกิริยาอาการของมนุษย์  แต่ในที่นี้นำมาใช้แก่  สายน้ำ  ซึ่งไม่ใช่มนุษย์

( อังคาร  กัลยาณพงศ์ )

บุคคลาธิษฐาน  ในราชาพิลาปคำฉันท์ ( นิราศสีดา )  กล่าวถึงพระรามที่ติดตามนางสีดา  ที่ถูก   ทศกัณฐ์ลักพาไป  พระรามขอให้  “ นก “  ช่วยบอกข่าวของพระองค์แก่สีดาและนำข่าวของสีดามาบอกพระองค์ด้วย

                        เห็นนกเรียมอื้นโองการ               ว่านกเอยวาน

                มาช่วยทำงลโศกา

                        สูรักเร่งเร็วรอนมา                      จบพบพนิดา

                แลทูลจงรู้เรียมศัลย์

                        แล้วสูเร่งบินมาพลัน                    บอกข่าวจอมขวัญ

                แก่กูจงรู้แห่งหา

                        นกบินไปแล้วบินมา                      ร้องโดยภาษา

                จะแจจะจ้อออกัน

                        บมิบอกข่าวได้สักอัน                     เรียมเจ็บจาบัลย์

                ป่วนหฤทัยทุกข์ทน

      บุคคลาธิษฐาน  ใน  ลิลิตพระลอ  ที่กล่าวถึง  “ นางแย้ม “  และ  “ ช้องนาง “  ที่แสดงกิริยาอาการประหนึ่งเป็นหญิงสาว

                        นางแย้มเหมือนแม่แย้ม               ยวนสมร

                ใบโบกกลกวักอร                                 เรียกไท้

                ช้องนางคลี่สาหร่ายขจร                     โบกเรียกพระฤา

                เชิญราชชมไม้ไหล้                             กิ่งก้มถวายกร