หลักการพัฒนาการของมนุษย์

พัฒนาการของคนเราดำเนินไปอย่างมีแบบแผนทีละขั้น เช่น พัฒนาการของทารก จะเริ่มคว่ำก่อนคืบ คืบก่อนคลาน คลานก่อนนั่งหรือยืน ได้เอง ฯลฯ เป็นต้น

เพื่อเป็นการช่วยตัดสินใจว่าความเจริญเติบโตอย่างใดเรียกว่า “พัฒนาการ” ขอให้พิจารณาว่าความ เจริญเติบโตนั้น เป็นไปตามหลักของพัฒนาการต่อไปนี้หรือไม่

1. พัฒนาการของคนเราดำเนินไปพร้อมกันทั้ง 4 ด้าน สัมพันธ์กันอยู่ตลอดเวลา เช่น เมื่อเด็กโตขึ้น พัฒนาการทางด้านร่างกายอันได้แก่ ส่วนสูงและน้ำหนักเพิ่มขึ้น จะมีพัฒนาการทางอารมณ์ คือ สามารถควบคุมพฤติกรรม ขณะเกิดอารมณ์ได้ดีขึ้น มีพัฒนาการทางสังคม คือ ปรับตัวให้เข้ากับ ผู้อื่นได้มากขึ้น และมีพัฒนาการทางสติปัญญา คือ มีความคิดอ่านเป็นของตัวเองมากขึ้น ฯลฯ เป็นต้น
2. พัฒนาการเริ่มจากส่วนหยาบไปหาส่วนย่อย เช่น เด็กจะสามารถจับของใหญ่ๆ ด้วยนิ้วทุกนิ้วได้ ก่อนจับของเล็กๆ เพียง 2-3 นิ้ว หรือเด็กจะมองเห็นตัวหนังสือหรือรูปภาพโตๆ ได้ก่อน และดีกว่า ตัวหนังสือหรือรูปภาพเล็กๆ ฯลฯ เป็นต้น
3. เด็กปกติจะผ่านพัฒนาการตามลำดับขั้น แต่ด้วยอัตราที่ไม่เท่ากัน เช่น เด็กทุกคนจะต้องคว่ำ ก่อนคืบ หรือพูดอ้อแอ้ก่อนพูดเป็นคำ แต่เด็กแต่ละคนอาจทำแต่ละอย่างได้ในอายุที่ต่างกัน บาง คนอาจคว่ำได้เมื่ออายุ 4 เดือน บางคนอาจคว่ำเมื่ออายุ 5 เดือน บางคนอาจเริ่มอ้อแอ้เมื่ออายุ 8 เดือน บางคนอาจเริ่มเมื่ออายุได้ 6 หรือ 10 เดือน ฯลฯ เป็นต้น
4. พัฒนาการทั้งหลายทำนายได้ เพราะพัฒนาการเป็นการเปลี่ยนแปลงที่มีแบบแผน เช่น เมื่อเด็ก อ้อแอ้เราก็บอกได้ว่าหลังจากนี้อีก 1 หรือ 2 หรือ 3 เดือน เขาจะพูดเป็นคำได้ หรือเมื่อเด็กเริ่มตั้ง ไข่เราก็จะบอกได้ว่า ขั้นต่อไปของเขาคือจะยืนได้เองนานๆ และจะเดินเองได้ในที่สุด