ยินดีต้อนรับทุกท่าน.....นี่คือสื่อบทเรีียนออนไลน์ที่จัดทำขึ้นโดยทีม  Miracle One-O-One   นักเรียนโรงเรียนศึกษาสงเคราะห์ธวัชบุรี.....ในบทเรียนออนไลน์เรื่องนี้  จะมีหัวข้อที่ชวนให้คุณศึกษาอยู่มากมาย
 
    การลำเลียงสารผ่านเยื้อหุ้มเซลล์


  การลำเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน


     การแพร่ (diffusion) เป็นการเคลื่อนที่ของอนุภาคของสารจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารสูงไปสุ่บริเวณที่ความเข้มข้นของสารต่ำ สารที่มีขนาดเล็กและละลายในไขมันได้ดี และไม่มีขั้วจะเข้าสู่เซลล์ โดยกระบวนการแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้ดี และมีอัตราแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้สูง แต่สารบางชนิด
ไม่สามารถแพ่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์โดยตรง จะแพร่ผ่านรูหรือช่องของโปรตีนที่เยื่อหุ้มเซลล์ ไอออนขนาดเล็ก
เช่น โพแทสเซียม โซเดียม หรือคลอไรด์จะแพร่ผ่านช่องของโปรตีนนี้ได้

ภาพการแพร่


     ออสโมซิส (Osmosis) หมายถึง การแพร่ของน้ำจากบริเวณที่มีน้ำมากซึ่งมีความเข้มข้นของสารน้ิอยเข้าสู่บริเวณที่มีน้ำน้อยซึ่งมีความเข้มข้นของสารมากกว่า โดยผ่านเยื่อบาง ๆ ซึ่งจะเกิดขึ้นกับเซลล์ของสิ่งมีชีวิตตลอดเวลา การที่น้ำและสารต่าง ๆ ผ่านเข้าออกจากเซลล์จะทำ ให้รูปร่าง และสภาพของเซลล์เปลี่ยนแปลงได้ คือ
        1. ถ้าเซลล์เกิดกระบวนการออสโมซิสของน้ำจากภายนอกเซลล์เข้าสู่ภายในเซลล์ นั่นหมายถึงว่า ความเข้มข้นของสารภายในเซลล์มีมากกว่าความเข้มข้นของสารภายนอกเซลล์ เมื่อน้ำจากภายนอกเซลล์แพร่่เข้าภายในเซลล์ จะทำให้เซลล์ได้รับน้ำมากเซลล์จะบวมขึ้น ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า เซลล์แต่ง
        2.ถ้าเซลล์เกิดกระบวนการออสโมซิสโดยน้ำจากภายในเซลล์เคลื่อนที่ออกนอกเซลล์เนื่องจากความเข้มข้นของสารภายนอกเซลล์มีมากกว่าภายในเซลล์ เซลล์จะเกิดการสูญเสียน้ำปรากฏการณ์เช่นนี้จะทำให้ เซลล์เหี่ยว เช่นการหุบของใบไมยราบ
        3.ถ้าเซลล์เกิดกระบวนการออสโมซิสโดยน้ำจากภายในเซลล์แพร่ออกนอกเซลล์ในอัตราเดียวกันกับน้ำจากนอกเซลล์เข้าสู่ภายในเซลล์ ภาวะเช่นนี้ความเข้มข้นของสารภายในเซลล์กับภายนอกเซลล์มีความเข้มข้นเท่ากัน เซลล์จะอยู่ใน สภาวะสมดุล นั่นคือเซลล์จะไม่เต่งและไม่เหี่ยว

ดูภาพขนาดใหญ่
ภาพแสดงการออสโมซิส
ที่มา : http://campus.queens.edu


     การแพร่แบบฟาซิลิเทต (facilitated diffusion) เป็นการแพร่ของสารที่ไม่สามารถแพร่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ได้โดยตรง ต้องอาศัยโปรตีนเป็นตัวพา เช่น กลีเซอรอล กรดอมิโน และกลูโคส การแพร่แบบนี้
ไม่ต้องอาศัยพลังงานและเกิดขึ้นเมื่อมีความแตกต่างระฟว่างความเข้มข้นของสารภายนอกกับภายในเซลล์ สารจะเคลื่อนที่ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์จากด้านที่มีความเข้นสูงไปยังด้านที่มีความเข้มข้นต่ำกว่าเสมอ จนกว่าจะมีความเข้มข้นเท่ากัน การแพร่แบบฟาซิลิเทตมีอัตราเร็วกว่าการแพร่ธรรมดาหลายเท่าตัว

ภาพการแพร่แบบฟาซิลิเทต


     การแพร่แบบแอคทีฟทรานสปอร์ต (active transport) เป็นการลำเลียงสารผ่านเยื่อหุ้มเซลล์จากบริเวณที่มีความทเข้มข้นน้อยไปสู่ความเข้มข้นมาก การข่นสังลักษณะนี้ต้องอาศัยพลังงานที่ได้มาจากเซลล์

ภาพการแพร่แบบแอคทีฟทรานสปอร์ต



ที่มา :