ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน
     ซึ่งดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันเป็นหมู่เป็นกลุ่ม  เป็นฝูง  มีความสัมพันธ์ทั้งในด้านบวกและลบผลดีก็คือการอยู่ร่วมกันเป็นฝูง จะทำให้มีการปกป้องอันตรายให้กัน มีการขยายพันธุ์ได้รวดเร็วขึ้น มีการแบ่งบทบาทหน้าที่ เป็นผู้นำฝูง เช่น การรวมฝูงของช้าง ลิง ผึ้ง ต่อ แตน และนก ขณะเดียวกันก็มีผลในทางลบ เพราะการอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มและดำรงชีวิตแบบเดียวกันนั้น ก่อให้เกิดการแก่งแย่งแข่งขันและเกิดความหนาแน่นของประชากรมากเกินไป

ภาพ นกอาศัยอยู่บนต้นไม้ ที่มา : http://guru.sanook.com

ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตต่างชนิดกัน
      เป็นความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นในลักษณะต่าง ๆ ดังนี้
       1. ภาวะการเป็นผู้อาศัย เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อาศัยอยู่ร่วมกันฝ่ายผู้อาศัยเป็นผู้ได้รับประโยชน์   ผู้ให้อาศัยเป็นผู้เสียประโยชน์ เช่น ต้นกาฝาก ซึ่งเกิดบนต้นไม้ใหญ่มีรากพิเศษที่เจาะลงไปยังท่อน้ำและท่ออาหารของต้นไม้เพื่อดูดน้ำและธาตุอาหารหรือสัตว์ประเภทหมัด เห็บปลิง ทากเหา ไร เป็นต้น
       2. การล่าเหยื่อ เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตที่ชีวิตหนึ่งต้องตกเป็นอาหารของอีกชีวิตหนึ่งเช่น  กวางเป็นอาหารของสัตว์ปลาเป็นอาหารของมนุษย์ ซึ่งสิ่งมีชีวิตล่าชีวิตอื่นเป็นอาหาร เรียกว่า ผู้ล่า และชีวิตทีต้องตกเป็นอาหารนั้น เรียกว่า เหยื่อ
       3. การได้ประโยชน์ร่วมกัน  เป็นการอยู่ร่วมกันระหว่างสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด   ที่ต่างฝ่ายต่าง
ได้รับประโยชน์กันและกัน  แต่ไม่จำเป็นต้องอยู่ด้วยกันตลอดเวลา  นั่นคือบางครั้งอาจอยู่ด้วยกัน
บางครั้งก็อาจแยกใช้ชีวิตอยู่ตามลำพังได้ เช่น นกเอี้ยงกับควาย การที่นกเอี้ยงเกาะอยู่บนหลังควายนั้นมันจะจิกกินเห็บให้กับควาย ขณะเดียวกันก็จะส่งเสียงเตือนภัยให้กับควายเมื่อมีศัตรูมาทำอันตรายควาย  หรือแมลงที่ดูดกินน้ำหวานจากดอกไม้  มันก็จะช่วยผสมเกสรให้กับดอกไม้ไปด้วยพร้อมกัน
       4. ภาวะแห่งการเกื้อกูล เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิด ที่ฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์
ส่วนอีกฝ่ายไม่เสียประโยชน์   แต่ก็ไม่ได้ประโยชน์ อย่างเช่น กล้วยไม้ป่า  ที่เกาะอยู่ตามเปลือก
ของต้นไม้ใหญ่ในป่าอาศัยความชื้นและธาตุอาหารจากเปลือกไม้ แต่ก็ไม่ได้ชอนไชรากเข้าไปทำ
อันตรายกับลำต้นของต้นไม้  ต้นไม้จึงไม่เสียผลประโยชน์  แต่ก็ไม่ได้ประโยชน์จากการเกาะของ
กล้วยไม้นั้น
       5. ภาวะที่ต้องพึ่งพากันและกัน  เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต  2 ชนิด ที่ไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ถ้าแยกจากกัน เช่น ไลเคนซึ่งประกอบด้วยราและสาหร่ายสาหร่ายนั้นสามารสร้างอาหารได้เองแต่ต้องอาศัยความชื้นจากราและราก็ได้อาหารจากสาหร่าย เช่นปลวกกินไม้เป็นอาหารแต่ในลำไส้ของปลวกไม่มีน้ำย่อยสำหรับย่อยเซลลูโลสต้องอาศัยโปรโตซัว ซึ่งอาศัยอยู่ในลำไส้ของปลวกเองเป็นตัวช่วยย่อยเซลลูโลส และโปรโตซัวเองก็ได้อาหารจากการย่อยนี้ด้วย

มนุษย์ล่าเหยื่อเป็นอาหาร ที่มา : http://guru.sanook.com

       6. ภาวะของการสร้างสารปฏิชีวนะ เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต ที่ฝ่ายหนึ่งไม่ได้รับประโยชน์แต่อีกฝ่ายหนึ่งต้องเสียประโยชน์เกิดขึ้นเนื่องจากสิ่งมีชีวิตบางชนิดได้สกัดสารออกจากร่างกายแล้วสารนั้นไปมีผลต่อสิ่งมี-ชีวิตอื่น   เช่น  ราเพนิซิเลียม  สร้างสารเพนิซีเลียมออกมาแล้วไปมีผลต่อการยับยั้งการเจริญของบัคเตรี
       7. ภาวะการกีดกัน เป็นภาวะที่การดำรงอยู่ของสิ่งมีชีวิต ไปมีผลต่อการอยู่รอดของสิ่งมีชีวิตอีกชนิดหนึ่ง เช่น ต้นไม้ใหญ่บังแสงไม่ให้ส่องถึงไม้เล็กที่อยู่ข้างล่าง ทำให้ไม้เล็กไม่อาจเติบโตได้
       8. ภาวะของการแข่งขัน เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิต 2 ชีวิต ซึ่งอาจเป็นชนิดเดียวกันหรือต่างชนิดกัน ที่มีความต้องการที่อยู่อาศัยหรืออาหารอย่างเดียวกันในการดำรงชีวิตและปัจจัยดังกล่าวนั้นมีจำกัด จึงเกิดการแข่งขันเพื่อครอบครองที่อยู่อาศัยหรือแย่งชิงอาหารนั้นเช่น ต้นไม้สองต้นที่ขึ้นอยู่ในกระถางเดียวกัน
       9. ภาวะการเป็นกลาง  เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชีวิตในชุมชนเดียวกันแต่ต่างดำรงชีวิตเป็นอิสระแก่กันโดยไม่ให้และไม่เสียประโยชน์ต่อกัน
       10. ภาวะการย่อยสลาย เป็นการดำรงชีวิตของพวกเห็ดรา บัคเตรีที่มีชีวิตอยู่ด้วยการหลั่งสารเอนไซม์ออกมานอกร่างกาย เพื่อย่อยซากสิ่งมีชีวิตให้เป็นรูปของเหลว แล้วดูดซึมเข้าสู่ร่างกายในรูปของเหลวซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตทำให้เกิดการหมุนเวียนของธาตุอาหารขึ้นในระบบนิเวศ