โลหะปราสาท หนึ่งเดียวในโลก

     โลหะปราสาท  เป็นโบราณสถานล้ำค่าของชาติไทย  ได้รับการยกย่องว่าเป็นโลหะปราสาทแห่งที่ ๓  ของโลก   ซึ่งปัจจุบันอยู่ที่ประเทศไทยเพียงแห่งเดียว  แห่งแรกอยู่ที่ประเทศอินเดีย  แห่งที่ ๒  อยู่ที่ประเทศศรีลังกา   ทั้งสองแห่งได้ถูกทำลายพังสูญสิ้นไปแล้ว   เหลือสมบูรณ์อยู่ ณ วัดราชนัดดารามวรวิหารเท่านั้น       โลหะปราสาท   ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของพระอุโบสถ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว    โปรดให้ช่างออกแบบก่อสร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๓๘๙  ตาม
ลักษณะของโลหะปราสาทที่พรรณาไว้ในหนังสือมหาวงศ์  พงศาวดารลังกา  โดยมอบหมายให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัต  บุนนาค)  ขณะนั้น ยังเป็นพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา ดำรงตำแหน่งอธิบดีก่อสร้าง   เป็นแม่กองดำเนินการก่อสร้าง     และยังโปรดให้ช่าง
เดินทางไปดูแบบโลหะปราสาทในประเทศลังกาด้วย  โดยนำเค้าเดิมมาเป็นแบบแล้วปรับปรุงให้เป็นสถาปัตยกรรมตามลักษณะศิลปกรรมของไทย   แต่ที่แตกต่างจากโลหะปราสาทองค์
อื่นๆ  คือ  ไม่ได้สร้างสำหรับพระสงฆ์อยู่  แต่สร้างขึ้นแทนพระเจดีย์เท่านั้น

        โลหะปราสาท  มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ตามโลหะปราสาทที่เมืองลังกา   ส่วน
สถาปัตยกรรมนั้นสร้างตามแบบศิลปกรรมไทย  ฐานกว้างด้านละ ๒๓ วา  เป็นอาคาร ๗ ชั้น
ลดหลั่นกันขึ้น  อาคารชั้นล่าง  ชั้นที่ ๓  และชั้นที่ ๕  จะเป็นคูหาและระเบียงรอบ  ในชั้นที่ ๒  และชั้นที่ ๔  ชั้นที่ ๖  ทำเป็นคูหาจตุรมุขมียอดเป็นบุษบกชั้นละ ๑๒ ยอด  และชั้นที่ ๗  เป็น
ยอดปราสาทจัตรมุขสำหรับประดิษฐานพระบรมธาตุ  รวมเป็น ๓๗ ยอด  หมายถึง  หลักธรรมในพระพุทธศาสนา ๓๗ ประการ   ที่เป็นปัจจัยให้ดำเนินไปสู่ความหลุดพ้น เข้าสู่ดินแดนพระ
นิพพาน  ที่เรียกว่า "โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ"     การขึ้นสู่โลหะปราสาทแต่ละชั้น  จะมี
บันไดวนตั้งอยู่ตรงใจกลางของอาคาร  โดยตั้งซุงขนาดใหญ่ยึดเป็นแบบแม่บันได    นับตั้งแต่
่เริ่มก่อสร้างโลหะปราสาทในรัชกาลที่ 3    เป็นต้นมา    ยังไม่เคยก่อสร้างได้แล้วเสร็จบริบูรณ์ จนถึงรัชกาลปัจจุบันได้เริ่มมีการบูรณะครั้งแรก เมื่อปี 2506

        คำว่า "โลหะปราสาท" Lohaprasada    เป็นชื่อดั้งเดิมของอินเดีย  เรียกมาแต่ครั้ง
พุทธกาล      สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงประทานความหมายว่า   " ตึกที่มียอด
เป็นโลหะ "     ตามตำนานกล่าวว่า   โลหะปราสาทแห่งแรกนั้น    นางวิสาขาฯได้สร้างถวาย
พระพุทธเจ้า ที่บุพพาราม ประเทศอินเดีย   ต่อมาในปี พ.ศ. 382  พระเจ้าทุฏฐคามณีอภัย
ทรงโปรดให้สร้างขึ้นในลังกาเป็นองค์ที่ 2   ปัจจุบันทั้ง 2 แห่งคงเหลือแต่ซากเสาปักอยู่