…ทดน้ำดีไล่น้ำเสีย…

…ทดน้ำดีไล่น้ำเสีย…

สมมติว่าคุณเป็นครูที่สุภาพ เรียบร้อย ไม่ศรัทธาในไม้เรียว
แต่ต้องมาคุมชั้นเรียนที่เต็มไปด้วยนักเรียนเหลือขอ
ที่ไร้ระเบียบวินัยและไม่สนใจการเรียนเลย
คุณจะพูดอะไร พวกเขาก็ไม่สนใจฟัง
แถมยังคุยเล่นและกินขนมแข่งกับคุณอีก
เจอแบบนี้คุณจะทำอย่างไร ?

_/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/

ครูผู้หนึ่งตกอยู่ในสภาพดังกล่าวมานานนับเดือน
จะพูดจะสอนอย่างไรก็ไม่เป็นผล
จนรู้สึกท้อแท้เป็นกำลัง เกือบจะวางมืออยู่แล้ว
แต่วันหนึ่งเธอได้ความคิดขึ้นมาว่า น่าจะลองเปลี่ยนวิธีการ
เธอขอให้นักเรียนทุกคนเขียนชื่อนักเรียนทั้งชั้นลงในกระดาษ
ชื่อละบรรทัด จากนั้นให้เขียนสิ่งดี ๆ
หรือลักษณะที่น่าประทับใจของเพื่อนแต่ละคนต่อท้ายชื่อของเขา
โดยมีเงื่อนไขว่า ให้เขียนอย่างซื่อตรงจริงใจ

ครูนำกระดาษเหล่านั้นกลับไปบ้าน
แล้วรวบรวมคุณสมบัติดี ๆ ที่เพื่อน ๆ เขียนถึงแต่ละคน
มาใส่ลงในกระดาษแผ่นใหม่ แผ่นละหนึ่งคน
วันรุ่งขึ้นก็นำกระดาษเหล่านั้นแจกให้นักเรียนทุกคนตามรายชื่อ
ปรากฏว่าหลายคนอ่านแล้วไม่เชื่อว่า ตนจะมีสิ่งดี ๆ อยู่ในตัว
นับแต่นั้นมาบรรยากาศในห้องเรียนก็เริ่มเปลี่ยนไป
นักเรียนตั้งใจเรียนและมีระเบียบมากขึ้น
ครูพูดอะไรนักเรียนก็สนใจฟัง
ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นหลังจากที่พวกเขาตระหนักว่า
ตนเองไม่ได้แย่อย่างที่เคยคิด

_/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/

ผ่านไปหลายปี นักเรียนเหล่านี้สำเร็จการศึกษา
แล้วก็แยกย้ายกันไปตามวิถีทางของตัว
จนกระทั่งได้ข่าวว่า เพื่อนร่วมชั้นเรียนคนหนึ่งเสียชีวิตลง
เพื่อนเก่า ๆ มาพบกันใหม่ในงานศพของผู้จากไป
แม่ของเขาจำเพื่อนของลูกได้ จึงเรียกให้มาหาและสนทนากัน
สักพักก็หยิบกระดาษแผ่นหนึ่งซึ่งเยินและคร่ำคร่ามาให้ดู
แม่บอกว่านี่เป็นกระดาษที่ลูกของเธอพกติดตัวตลอดเวลา

เป็นกระดาษที่ครูได้รวบรวมสิ่งดี ๆ เกี่ยวกับตัวเขา
ที่เพื่อน ๆ ได้ช่วยกันเขียน
แม่เล่าว่าข้อความในกระดาษแผ่นนั้นเป็นแรงบันดาลใจ
ให้แก่ลูกของเธอตลอดมา
เขามักจะหยิบมาอ่านอยู่เสมอในยามที่มีปัญหาหรือเกิดความท้อแท้

และแล้วเพื่อนหลายคนก็หยิบแผ่นกระดาษ
ออกมาจากกระเป๋าของตนโดยมิได้นัดหมาย
เป็นกระดาษที่ครูได้มอบให้พวกเขาในวันเดียวกันนั้นเอง
พวกเขาพกติดตัวตลอดเวลาเช่นกัน
เพราะมันมีความหมายต่อชีวิตของพวกเขามาก

กระดาษเพียงแผ่นเดียวสามารถเปลี่ยนชีวิตของคนหลายคนได้
ก็เพราะมันเป็นทั้งสิ่งเตือนใจและให้กำลังใจแก่พวกเขา
ว่าพวกเขามีสิ่งดี ๆ อยู่ในตัว
กำลังใจดังกล่าวมีความหมายมาก
เพราะช่วยให้เขามีพลังที่จะต่อสู้กับอกุศลภายในใจ
หรือสิ่งไม่ดีที่สั่งสมจนเป็นนิสัย
อาทิ ความเกียจคร้าน ความเกเร
ความไม่ซื่อตรง และความเห็นแก่ตัว
เป็นเวลาหลายปีที่นิสัยไม่ดีเหล่านี้
สั่งสมและเจริญงอกงามจนหล่อหลอม
เป็นบุคลิกที่ชวนระอาและน่ารังเกียจ
โดยไม่มีแรงต้านทานจากภายในที่จะต่อสู้เลย
ก็จะต่อสู้ต้านทานไปทำไม ในเมื่อฉันเป็นคนที่ไม่มีอะไรดีสักอย่าง
ยิ่งคิดเช่นนี้จิตใจที่ใฝ่ดีก็ยิ่งอ่อนแรง
และต้องพ่ายแพ้แก่นิสัยที่ไม่ดี
จะว่าแล้วในเมื่อเด่นในทางดีไม่ได้
ก็ต้องหาทางเด่นในทางไม่ดี
ก็เลยมีแรงหนุนให้ทำสิ่งเลวร้ายมากขึ้น

---

     การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของคนนั้น ทำได้สองแนวทาง

• แนวทางแรก คือ ควบคุมจิตใจใฝ่ต่ำ หรือพฤติกรรมด้านลบ ไม่ให้เติบใหญ่ วิธีที่นิยมใช้ คือ การห้ามหรือบังคับมิให้ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ควบคู่กับการขู่ว่าจะลงโทษ หรือการทำให้กลัว นอกจากนั้นได้แก่การทำให้ละอาย เช่น ตำหนิ ต่อว่า ประจาน หรือประณาม
• แนวทางที่สอง คือ การสนับสนุนจิตใจใฝ่ดีให้เจริญงอกงามและมีกำลัง เพื่อกระตุ้นให้เกิดพฤติกรรมที่ดีงาม อาทิ การชื่นชมความดีที่เขามี หรือส่งเสริมให้เขาเห็นสิ่งดี ๆ ในตัว รวมไปถึงการชมเชย

     ใช่หรือไม่ว่าทุกวันนี้ผู้คนมักจะนึกถึงแนวทางแรกจนบ่อยครั้งลืมใช้แนวทางที่สอง เราจึงมักถนัดในการตำหนิมากกว่าการชื่นชม คุ้นกับการลงโทษมากกว่าการส่งเสริม คุ้นกับการขู่ให้กลัวมากกว่าการสร้างแรงบันดาลใจ

---

ผู้บริหารปั๊มน้ำมันแห่งหนึ่งให้ความสำคัญ
กับนโยบายห้องน้ำสะอาดมาก
คราวหนึ่งพบว่าห้องน้ำในปั๊มน้ำมัน
จังหวัดแห่งหนึ่งไม่สะอาดเท่าที่ควร
เขาจึงเดินไปหาพนักงานทำความสะอาด
แต่แทนที่จะต่อว่า เขากลับบอกว่า
ตอนที่เข้าห้องน้ำได้ยินลูกค้าหนึ่งชมว่า ห้องน้ำปั๊มนี้สะอาดมาก
แล้วเขาก็ถามว่า พนักงานผู้นั้นทำความสะอาดอย่างไร
เมื่อรู้ว่าเธอทำความสะอาดตามขั้นตอนที่ได้อบรม
เขาก็ชมว่า “ป้าเก่งจัง”

_/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/ _/

ทันทีที่ชมเสร็จ พนักงานผู้นั้นก็ขอตัว
สิ่งแรกที่เธอทำ คือ ไปห้องน้ำเพื่อทำความสะอาดอีกครั้งหนึ่ง

คำชมเชยนั้นใช่ว่าควรใช้เมื่อผู้อื่นทำความดีเท่านั้น ก็หาไม่
แม้เขายังทำได้ไม่ดี แต่หากได้รับคำชม
ก็อาจเกิดกำลังใจที่จะทำให้ดียิ่งขึ้นก็ได้

น้ำเสียนั้นเราไม่จำเป็นต้องวิดดอก
เพียงแค่ทดน้ำดีเข้าไปมาก ๆ มันก็จะไปไล่น้ำเสียเอง
นิสัยไม่ดีก็เช่นกัน เพียงแต่เพิ่มกำลังให้จิตใจใฝ่ดีเท่านั้น
มันก็จะไปกำจัดนิสัยไม่ดีเอง