วันตระหนักรู้ภัยสึนามิโลก
World Tsunami Awareness Day
ตรงกับวันที่ 5 พฤศจิกายน
ที่มารูปภาพ : https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/styles/banner-image-style-27-10/public/2023/10/world-tsunami-day-2023.jpg
สร้างอนาคตที่เข้มแข็งเพื่อต่อสู้กับความไม่เท่าเทียมกัน
สึนามิเป็นภัยคุกคามที่สำคัญต่อเราทุกคน แต่เป็นอันตรายอย่างยิ่งต่อคนบางกลุ่ม เช่น ผู้หญิง เด็ก ผู้ทุพพลภาพ และผู้สูงอายุ วัตถุประสงค์หลักของวันตระหนักรู้สึนามิโลก ในปีนี้ คือการปลุกจิตสำนึกเกี่ยวกับการลดความเสี่ยงที่เกิดจากคลื่นยักษ์เหล่านี้และปรับปรุงการเตรียมพร้อมของชุมชน
แม้ว่าคลื่นสึนามิจะเกิดขึ้นไม่บ่อยนัก แต่ก็สามารถส่งผลกระทบร้ายแรงได้ ในศตวรรษที่ผ่านมา มีสึนามิเกิดขึ้นเพียง 58 ครั้ง แต่มีผู้เสียชีวิตแล้วกว่า 260,000 ราย โดยเฉลี่ยแล้ว ภัยพิบัติแต่ละครั้งทำให้มีผู้เสียชีวิตถึง 4,600 ราย มากกว่าภัยธรรมชาติอื่นๆ (United Nations, 2022)
ธีมวันตระหนักรู้สึนามิโลกประจำปีนี้(2023) คือ “การต่อสู้ความไม่เท่าเทียมเพื่ออนาคตที่ฟื้นตัวได้” ซึ่งสะท้อนหัวข้อที่เน้นในระหว่างวันลดภัยพิบัติสากล พิธีดังกล่าวสนับสนุนให้ทุกภาคส่วนในสังคมมีส่วนร่วมและร่วมมือกันในการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ
กิจกรรมในช่วงพิธีนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความสัมพันธ์ระหว่างสึนามิกับความไม่เท่าเทียมกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พวกเขามุ่งเน้นไปที่วิธีที่ความไม่เท่าเทียมสามารถทำให้สึนามิเป็นอันตรายมากขึ้นสำหรับประชากรบางกลุ่มได้อย่างไร และผลที่ตามมาของสึนามิสามารถผลักดันผู้ด้อยโอกาสให้ยากจนยิ่งขึ้นได้อย่างไร ซึ่งส่งผลให้ความไม่เท่าเทียมกันแย่ลง
ที่มาของภาพ : https://tsunamiday.undrr.org/sites/default/files/styles/por/public/2023-06/Cover_WTAD.png.jpg?itok=_2iG8-XF
พื้นหลัง
ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2558 สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติ กำหนดให้ วันที่ 5 พฤศจิกายน เป็นวันตระหนักรู้สึนามิโลก โดยเรียกร้องให้ประเทศต่างๆ องค์กรระหว่างประเทศ และภาคประชาสังคม สร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสึนามิ และแบ่งปันแนวทางใหม่ๆ ในการลดความเสี่ยง
วันตระหนักรู้สึนามิโลกเป็นผลงานของญี่ปุ่น ซึ่งประสบการณ์อันขมขื่นที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่าตลอดหลายปีที่ผ่านมาได้สั่งสมความเชี่ยวชาญหลักในด้านต่างๆ เช่น การเตือนภัยสึนามิล่วงหน้า การดำเนินการสาธารณะ และการก่อสร้างให้ดีขึ้นหลังเกิดภัยพิบัติ เพื่อลดผลกระทบในอนาคต UN Disaster Risk Reduction (UNDRR) อำนวยความสะดวกในการเฉลิมฉลองวันตระหนักรู้สึนามิโลกโดยร่วมมือกับส่วนที่เหลือของระบบสหประชาชาติ
สึนามิเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่บ่อยนักแต่อาจมีอันตรายถึงชีวิตได้ ในช่วง 100 ปีที่ผ่านมา มี 58 รายที่คร่าชีวิตผู้คนไปมากกว่า 260,000 ราย หรือเฉลี่ย 4,600 รายต่อภัยพิบัติแต่ละครั้ง ซึ่งมากกว่าภัยธรรมชาติอื่นๆ จำนวนผู้เสียชีวิตสูงสุดในช่วงเวลานั้นคือเหตุการณ์สึนามิในมหาสมุทรอินเดียเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2547 ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตประมาณ 227,000 รายใน 14 ประเทศ โดยอินโดนีเซีย ศรีลังกา อินเดีย และไทย ได้รับผลกระทบหนักที่สุด
เพียงสามสัปดาห์หลังจากนั้น ประชาคมระหว่างประเทศก็มารวมตัวกันที่เมืองโกเบ ภูมิภาคเฮียวโงะของญี่ปุ่น รัฐบาลต่างๆ นำ กรอบการดำเนินงานเฮียวโงะระยะเวลา 10 ปีมาใช้ ซึ่งเป็นข้อตกลงระดับโลกที่ครอบคลุมฉบับแรกเกี่ยวกับการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ
พวกเขายังสร้างระบบเตือนภัยและบรรเทาผลกระทบสึนามิในมหาสมุทรอินเดียซึ่งมีสถานีตรวจวัดแผ่นดินไหวและระดับน้ำทะเลจำนวนมาก และเผยแพร่การแจ้งเตือนไปยังศูนย์ข้อมูลสึนามิระดับชาติ
การขยายตัวของเมืองอย่างรวดเร็วและการท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นในภูมิภาคที่เสี่ยงต่อสึนามิกำลังทำให้ผู้คนตกอยู่ในอันตรายมากขึ้นเรื่อยๆ นั่นทำให้การลดความเสี่ยงเป็นปัจจัยสำคัญหากโลกต้องการลดอัตราการเสียชีวิตจากภัยพิบัติลงอย่างมาก ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักของกรอบเซนไดเพื่อการลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติ พ.ศ. 2558-2573 ซึ่งเป็นข้อตกลงระหว่างประเทศระยะเวลา 15 ปีที่นำมาใช้ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2558 เพื่อสืบทอดตำแหน่ง Hyogo Framework.
สึนามิคืออะไร?
คำว่า “สึนามิ” ประกอบด้วยคำภาษาญี่ปุ่น “สึ” (หมายถึงท่าเรือ) และ “นามิ” (หมายถึงคลื่น) สึนามิคือชุดของคลื่นขนาดมหึมาที่เกิดจากการรบกวนใต้น้ำ ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นใต้หรือใกล้มหาสมุทร
การปะทุของภูเขาไฟ แผ่นดินถล่มใต้น้ำ และหินถล่มตามชายฝั่งก็อาจทำให้เกิดสึนามิได้ เช่นเดียวกับดาวเคราะห์น้อยขนาดใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อมหาสมุทร พวกมันมีต้นกำเนิดมาจากการเคลื่อนที่ในแนวดิ่งของพื้นทะเลพร้อมกับการเคลื่อนตัวของมวลน้ำ
คลื่นสึนามิมักมีลักษณะเหมือนกำแพงน้ำและสามารถโจมตีแนวชายฝั่งและเป็นอันตรายได้นานหลายชั่วโมง โดยคลื่นจะมาทุกๆ 5 ถึง 60 นาที
คลื่นลูกแรกอาจไม่ใหญ่ที่สุด และบ่อยครั้งเป็นคลื่นลูกที่ 2, 3, 4 หรือหลังจากนั้นซึ่งเป็นคลื่นที่ใหญ่ที่สุด หลังจากคลื่นลูกหนึ่งท่วมหรือน้ำท่วมภายในประเทศ คลื่นจะจมลงสู่ทะเลบ่อยครั้งเท่าที่บุคคลสามารถมองเห็นได้ ดังนั้นพื้นทะเลจึงถูกเปิดออก คลื่นต่อไปจะรีบขึ้นฝั่งภายในไม่กี่นาทีและบรรทุกเศษซากที่ลอยอยู่จำนวนมากที่ถูกทำลายโดยคลื่นครั้งก่อนไปด้วย
สาเหตุของสึนามิคืออะไร?
แผ่นดินไหว
มันสามารถเกิดขึ้นได้จากการเคลื่อนไหวไปตามโซนรอยเลื่อนที่เกี่ยวข้องกับขอบเขตของแผ่น
แผ่นดินไหวรุนแรงส่วนใหญ่เกิดขึ้นในเขตมุดตัวที่แผ่นมหาสมุทรเลื่อนไปใต้แผ่นทวีปหรือแผ่นมหาสมุทรอายุน้อยกว่าอีกแผ่นหนึ่ง
แผ่นดินไหวทั้งหมดไม่ทำให้เกิดสึนามิ มีเงื่อนไขสี่ประการที่จำเป็นสำหรับแผ่นดินไหวที่ทำให้เกิดสึนามิ:
- แผ่นดินไหวจะต้องเกิดขึ้นใต้มหาสมุทรหรือทำให้วัตถุเลื่อนลงสู่มหาสมุทร
- แผ่นดินไหวต้องรุนแรงอย่างน้อย 6.5 ริกเตอร์
- แผ่นดินไหวจะต้องทำให้พื้นผิวโลกแตก และจะต้องเกิดขึ้นที่ระดับความลึกตื้น – ต่ำกว่าพื้นผิวโลกน้อยกว่า 70 กม.
- แผ่นดินไหวจะต้องทำให้พื้นทะเลเคลื่อนที่ในแนวดิ่ง (สูงถึงหลายเมตร)
ดินถล่ม
แผ่นดินถล่มที่เกิดขึ้นตามแนวชายฝั่งอาจทำให้น้ำปริมาณมากลงสู่ทะเล รบกวนน้ำและก่อให้เกิดสึนามิ ดินถล่มใต้น้ำยังอาจส่งผลให้เกิดสึนามิได้เมื่อวัสดุที่หลุดออกจากดินถล่มเคลื่อนตัวอย่างรุนแรง และดันน้ำที่อยู่ข้างหน้า
การปะทุของภูเขาไฟ
แม้ว่าจะไม่บ่อยนัก แต่การปะทุของภูเขาไฟอย่างรุนแรงยังแสดงถึงการรบกวนที่หุนหันพลันแล่น ซึ่งสามารถแทนที่น้ำปริมาณมาก และก่อให้เกิดคลื่นสึนามิที่ทำลายล้างอย่างรุนแรงในพื้นที่แหล่งกำเนิดใกล้เคียง
หนึ่งในสึนามิที่ใหญ่ที่สุดและทำลายล้างมากที่สุดที่เคยบันทึกไว้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2426 หลังจากการระเบิดและการล่มสลายของภูเขาไฟกรากะตัว (กรากาตัว) ในประเทศอินโดนีเซีย การระเบิดครั้งนี้ทำให้เกิดคลื่นสูงถึง 135 ฟุต ทำลายเมืองชายฝั่งและหมู่บ้านตามแนวช่องแคบซุนดาทั้งในเกาะชวาและสุมาตรา คร่าชีวิตผู้คนไป 36,417 ราย
การชนกันของนอกโลก
สึนามิที่เกิดจากการชนจากนอกโลก (เช่น ดาวเคราะห์น้อย อุกกาบาต) ถือเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นน้อยมาก แม้ว่าจะไม่มีการบันทึกสึนามิที่เกิดจากอุกกาบาต/ดาวเคราะห์น้อยในประวัติศาสตร์เมื่อเร็วๆ นี้ แต่นักวิทยาศาสตร์ตระหนักดีว่าหากเทห์ฟากฟ้าเหล่านี้โจมตีมหาสมุทร น้ำปริมาณมากคงจะถูกแทนที่ด้วยคลื่นสึนามิอย่างไม่ต้องสงสัย
แหล่งที่มาข้อมูล :
https://www.un.org/en/observances/tsunami-awareness-day
เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง คลื่นยักษ์ “สึนามิ” (Tsunami)
