ตัวละครในขุนช้างขุนแผน

สร้างโดย : นางสาวศรีสวาสดิ์ บุนนาค
สร้างเมื่อ เสาร์, 06/12/2008 – 16:29
มีผู้อ่าน 169,949 ครั้ง (26/11/2022)
ที่มา : http://www.thaigoodview.com/node/18751

ตัวละครในขุนช้างขุนแผน

ตัวละครในวรรณคดีไทย เรื่อง…ขุนช้างขุนแผน

บุคคลสำคัญ

 สมเด็จพระพันวษา 

             สมเด็จพระพันวษา เป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ยุคนี้เป็นยุคที่บ้านเมืองเจริญรุ่งรือง มีความอุดมสมบูรณ์ราษฎรทั้งหลายอยู่กันอย่างร่มเย็นเป็นสุข บรรดาประเทศใกล้เคียงก็อ่อนน้อม เพราะยำเกรงบารมี สมเด็จพระพันวษามีนิสัย  โกรธง่าย  แต่พระองค์ก็นับว่าเป็นพระมหากษัตริย์ที่มีความยุติธรรมต่อพวกทหารเสนาอำมาตย์ และราษฎรพอสมควร เมื่อมี คดีฟ้องร้องกัน ก็จะให้มีการไต่สวน และพิสูจน์ความจริง

ครอบครัวขุนไกร

ขุนไกรพลพ่าย

         ขุนไกรพลพ่าย  เป็นทหารในสมเด็จพระพันวษา รับใช้ราชการอยู่ที่เมืองสุพรรณบุรี ซึ่งเป็นขอบขัณฑสีมาของกรุงศรีอยุธยา ขุนไกรได้แต่งงานกับนางทองประศรี  มีลูกชายด้วยกันชื่อ พลายแก้ว หรือ ขุนแผน  ขุนไกรเป็นคนอยู่ยงคงกระพัน และยังทำนายทายทักเก่งอีกด้วย

นางทองประศรี

           นางทองประศรี  เดิมเป็นชาวบ้านวัดตระไกร พอแต่งงานกับขุนไกรพลพ่ายก็ย้ายไปอยู่กินด้วยกันที่สุพรรณบุรีแล้วให้กำเนิดลูกชายคนหนึ่ง คือ พลายแก้ว เป็นหญิงที่มีน้ำใจเด็ดเดี่ยว ทรหดอดทน ในคราวที่ขุนไกรผู้เป็นสามีประสบเคราะห์กรรมถึงถูกประหารชีวิต นางทองประศรีรู้ข่าวก็รีบพาลูกหนีเข้าป่ามุ้งหน้าไปหาญาติของขุนไกรที่กาญจนบุรี  แล้วตั้งหน้าตั้งตาทำมาหากินอย่างขยันขันแข็งค่อยเก็บหอมรอมริบ จนมีฐานะดีขึ้น และเลี้ยงลูกชายคนเดียวอย่างเอาใจใส่ คอยอบรมสั่งสอนให้เป็นคนดีอยู่เสมอ

 ขุนแผน

            ขุนแผน หรือ พลายแก้ว นักรักและนักรบที่ไม่ยอมเป็นรองใคร มีนิสัยอ่อนน้อมถ่อมตน เป็นที่รักแก่บุคคลทั่วไปบุคคลที่ขุนแผนยอมอ่อนข้อให้มีเพียงสองคน คือ สมเด็จพระพันวษา เจ้าแผ่นดินแห่งกรุงศรีอยุธยา และนางทองประศรีขุนแผนเผ็นคนที่เจ้าชู้หาตัวจับได้ยาก แม้ว่าขุนแผนจะเป็นผู้มีฤทธิ์เดชเป็นที่ยำเกรง แต่ในด้านอื่น ขุนแผนเป็นรองขุนช้างอยู่สองประการใหญ่คือ ความรักเดียวใจเดียว และ ความร่ำรวย  ด้วยความเจ้าชู้ของขุนแผน นอกจากหน้าตาจะหล่อเหลาเอาการแล้ว ยังเป็นคนพูดจาอ่อนหวาน และถนัดการใช้คาถามหาละลวยหากพบเห็นใครแล้วนึกชอบก็จะเกี้ยวพาราสี ซ้ำยังเป่าคาถาจนสาวหลงกันงมงายนอกเหนือจากนางพิมพิลาไลย  ซึ่งเป็นหญิงคนแรกในดวงใจของขุนแผนแล้ว ยังมีผู้หญิงอีก ๔ คน ที่ตกเป็นเมียของขุนแผน คือ นางสายทอง  นางลาวทอง  นางแก้วกิริยา  และนางบัวคลี่

นางสายทอง

          นางสายทองเป็นพี่เลี้ยงนางพิมพิลาไลย ได้เลี้ยงดูกันมาตั้งแต่เด็ก ๆ จึงมีความรักใคร่สนิทสนมกันมากเหมือนพี่น้องแท้ๆนางช่วยเป็นแม่สื่อให้พลายแก้วกับ นางพิมพิลาไลย รักกัน  และรู้เห็นเป็นใจให้ทั้งสองแอบไปพบกันหลายครั้ง ต่อมานางก็ตกเป็นภรรยาของพลายแก้วนางสายทองเป็นเพื่อนคอยปลอบใจยามที่นางพิมพิลาไลยโศกเศร้าเพราะความอาลัยรักและห่วงใยพลายแก้วที่จากไปทำสงครามในแดนไกล  แต่นางไม่ได้มีโอกาสอยู่ร่วมกับพลายแก้ว อย่างใกล้ชิดในฐานะสามีภรรยาเลย แม้ว่าพลายแก้ว  จะมีหน้าที่ราชการสูงขึ้น ได้เป็นขุนแผนแสนสะท้าน  และได้เลื่อนเป็น พระสุรินทรฤาไชย นางสายทองก็ยังอยู่กับนางศรีประจัน แม่ของนางพิมพิลาไลยเช่นเดิม

นางลาวทอง

          นางลาวทอง  เป็นลูกของแสนคำแมน นายบ้านจอมทอง  แห่งเชียงใหม่ แม่ชื่อนางศรีเงินยวง พ่อยกนางให้เป็นภรรยาของพลายแก้วเพื่อตอบแทนบุญคุณที่กองทัพของพลายแก้วไม่ได้รุกรานผู้คนในหมู่บ้านให้เดือดร้อน พลายแก้วพานางกลับมาที่กรุงศรีอยุธยาด้วย เมื่อได้ตำแหน่งขุนแผนแสนสะท้านแล้ว ก็พานางไปที่สุพรรณบุรี ครั้นได้พบกับนางวันทองก็โต้เถียงกันอย่างรุนแรง ขุนแผนโกรธที่นางวันทองพูดก้าวร้าวล่วงเกิน  จึงพานางลาวทองไปอยู่ที่กาญจนบุรี ต่อมานางป่วยหนักขุนแผนจึงออกจากวังมาเยี่ยม ทำให้ขุนช้างมีโอกาสใส่ความขุนแผนนางจึงถูกพรากเข้าไปอยู่ในวังทำหน้าที่ปักสะดึงกรึงไหม แต่เมื่อขุนแผนขออภัยโทษให้นางเป็นอิสระ สมเด็จพระพันวษา ก็ไม่พอใจสั่งจำคุกขุนแผนไว้ นางลาวทองจึงต้องพลัดพรากจากขุนแผนเป็นเวลานานถึง ๑๖ ปีจนกระทั่งขุนแผนพ้นโทษจึงได้กลับมาอยู่ด้วยกันอีก

นางแก้วกิริยา

          นางแก้วกิริยา  เป็นลูกของพระยาสุโขทัย กับนางเพ็ญจันทร์ พ่อพานางมาขายฝากให้เป็นทาสของขุนช้างเพื่อนำเงินไป ใช้หนี้  ขุนช้างนึกเอ็นดูจึงเลี้ยงนางไว้เป็นเหมือนน้องสาว  ขุนแผนหาของสำคัญสามอย่าง คือ ดาบฟ้าฟื้น  กุมารทอง ม้าสีหมอกได้ครบแล้ว  คืนหนึ่งก็ขึ้นบ้านขุนช้างเพื่อลักตัวนางวันทองไป  แต่เข้าห้องผิดไปเข้าห้องนางแก้วกิริยาและได้นางเป็นภรรยา ก่อน จากกันขุนแผนมอบแหวนให้นางไว้ดูต่างหน้าและให้เงินไปไถ่ตัวกับขุนช้างตลอดเวลานางเป็นภรรยาที่ดีและซื่อสัตย์ต่อขุนแผนเสมอ ยามที่ขุนแผนมีเคราะห์ต้องโทษถึงจำคุก นางก็ตามไปคอยปรนนิบัติดูแลอยู่จนพ้นโทษซึ่งกินเวลาถึง ๑๕ ปีนางมีลูกชายกับขุนแผน  คือ พลายชุมพล  

นางบัวคลี่

            นางบัวคลี่ เป็นลูกสาวของหมื่นหาญกับนางสีจันทร์  นางมีรูปโฉมงดงามราวกับสาวชาววัง  เจ้าเมืองกรมการแห่งกาญจนบุรีรู้กิตติศัพท์ความงามของนางก็ส่งคนมาสู่ขอ แต่พ่อของนางไม่ยอมยกให้ เมื่อขุนแผนเดินทางไปเสาะหาของ ๓ อย่าง คือ กุมารทอง ดาบฟ้าฟื้น ม้าสีหมอก ได้มาพบนางบัวคลี่เข้าก็มีความพอใจ และทำนายดูก็รู้ว่าลูกคนแรกที่เกิดกับนางจะเป็นผู้ชาย ขุนแผนจึงเข้าฝากตัวเป็นลูกสมุนกับพ่อของนาง และได้นางเป็นภรรยาจนนางตั้งทอง ต่อมาพ่อของนางเห็นว่าขุนแผนมีวิชาอาคมเหนือกว่าก็เกรงว่าจะถูกยึดอำนาจจึงสั่งให้นางบัวคลี่วางยาพิษฆ่าขุนแผนเสีย  นางก็เชื่อฟังพ่อยอมทำตามแต่ผีพรายของขุนแผนมาบอกขุนแผนจึงรู้ตัวก็แค้นเคืองที่นางคิดไม่ซื่อ จึงแกล้งทำเป็นถูกยาพิษและไม่สบาย ครั้นนางนอนหลับ ก็ใช้มีดผ่าท้องของนางควักเอาลูกในท้องออกมาทำพิธีปลุกเสกเป็นกุมารทอง

 พลายงาม

            พลายงาม    มีตำแหน่งราชการเป็น จมื่นไวยวรนาถ ซึ่งมักเรียกสั้นๆ ว่า พระไวย หรือหมื่นไวย เป็นลูกของขุนแผนกับนางวันทอง แต่ไปคลอดที่บ้านของขุนช้าง เพราะนางวันทองถูกขุนช้างฉุดไปขณะที่ท้องแก่ ยิ่งโตพลายงามก็ยิ่งละหม้ายคล้ายขุนแผนมากขึ้น ทำให้ขุนช้างเกลียดชัง วันหนึ่งจึงหลอกพลายงามไปฆ่าในป่า  แต่โหงพรายของขุนแผนมาช่วยไว้  นางวันทองจึงให้พลายงามไปอยู่กับนางทองประศรีผู้เป็นย่าที่กาญจนบุรี พลายงามได้เรียนวิชาจากตำราของพ่อจนเชี่ยวชาญมีความสามารถเช่นเดียวกับขุนแผน ต่อมาได้อาสายกทัพไปรบกับเชียงใหม่ แล้วถือโอกาสขออภัยโทษให้ขุนแผนออกจากคุกได้ เมื่อกลับจากสงครามก็ได้ตำแหน่งเป็นจมื่นไวยวรนาถ  และมีภรรยา ๒ คน คือ นางศรีมาลา และ นางสร้อยฟ้า

นางศรีมาลา

           นางศรีมาลา เป็นลูกพระพิจิตรกับ นางบุษบา นางเป็นหญิงที่งดงามทั้งรูปร่างหน้าตา กิริยามารยาท และงามน้ำใจ นางได้พบและรักกับพลายงาม ตอนที่พลายงามกับขุนแผน ยกทัพไปทำสงครามกับเชียงใหม่แล้วแวะเยี่ยมพ่อแม่ของนาง หลังจากเสร็จสงคราม นางได้แต่งงามกับพลายงามพร้อมกับนางสร้อยฟ้า นางได้รับความรักจากพลายงามและนางทองประศรีมากกว่าจึงทำให้นางสร้อยฟ้าอิจฉา  นางสร้อยฟ้าจึงทำเสน่ห์ให้พลายงามหลงใหล และเกลียดชังนางศรีมาลา ทำให้นางปวดร้าวขมขื่นใจมากบางครั้งก็ถูกพลายงามทุบตี เพราะเชื่อที่นางสร้อยฟ้าใส่ความ ครั้นนางสร้อยฟ้าต้องโทษประหารชีวิตนางศรีมาลาก็ใจอ่อน ช่วยขออภัยโทษให้ นางสร้อยฟ้าจึงเพียงแต่ถูกเนรเทศไป ต่อมานางศรีมาลาก็ให้กำเนิดลูกชาย ขุนแผนจึงตั้งชื่อให้ว่า  พลายเพชร

นางสร้อยฟ้า

            นางสร้อยฟ้า เป็นธิดาของพระเจ้าเชียงอินทร์ นางสร้อยฟ้ามีรูปโฉมงดงามมาก แต่กิริยามารยาทไม่เรียบร้อยนิสัยขี้อิจฉา เมื่อเชียงใหม่แพ้สงคราม สมเด็จพระพันวษาก็ยกนางให้แต่งงานกับพลายงามพร้อมกับนางศรีมาลา นางสร้อยฟ้าเจ็บใจที่พลายงามรักนางศรีมาลามากกว่า จึงให้เณรขวาดทำเสน่ห์ แล้วแกล้งหาเรื่องให้นางศรีมาลาถูกพลายงามทุยตี ต่อมาพลายชุมพลก็แก้ไขได้ หลังจากที่พิสูจน์ได้ว่านางสร้อยฟ้าผิดจริง ก็ถูกสั่งให้ประหารชีวิต แต่นางอ้อนวอนให้นางศรีมาลาช่วยขออภัยโทษ โดยอ้างถึงลูกในท้องที่จะต้องตายไปกับนางด้วย นางจึงเพียงแต่ถูกเนรเทศไปอยู่ที่เชียงใหม่ตามเดิมไม่นานต่อมานางก็คลอดลูกชาย ชื่อ พลายยง

พลายชุมพล

          พลายชุมพล  เป็นลูกของขุนแผนกับนางแก้วกิริยา  เป็นน้องของพลายงาม เมื่อขุนแผนเป็นเจ้าเมืองกาญจนบุรีนางทองประศรีก็ขอมาเลี้ยงไว้ที่กรุงศรีอยุธยา ตั้งแต่เด็ก ๆ ครั้นเกิดเรื่องหึงหวงกันระหว่างนางศรีมาลา กับ นางสร้อยฟ้าพลายชุมพลก็หนีไปหาพ่อแม่ที่กาญจนบุรี แล้วหนีต่อไปหาตายายที่สุโขทัยได้ บวชเณร และเรียนวิชาล่องหนหายตัว ดำดิน เสกหุ่นหญ้า อยู่ยงคงกระพัน สำเร็จวิชาแล้วก็สึกจากเณร ปลอมตัวเป็นมอญใช้ชื่อว่า สมิงมัตรา ยกทัพหุ่นหญ้าเสกมาสมทบกับขุนแผนเพื่อจับตัวพลายงาม พลายงามรู้ตัวจึงรีบไปฟ้องสมเด็จพระพันวษา พระองค์จึงเรียกตัวมาสอบถามแล้วมอบให้พลายชุมพล สืบหาคนทำเสน่ห์จนสามารถแก้ไขได้สำเร็จ ต่อมาก็อาสาไปปราบเณรขวาดซึ่งแปลงเป็นจระเข้มาอาลาวาดฆ่าคนและจับตัวเณรขวาดได้สมเด็จพระพันวษา จึงแต่งตั้งให้เป็น หลวงนายฤทธิ์ 

ครอบครัวขุนศรีวิชัย

ขุนศรีวิชัย

         ขุนศรีรีวิชัย รับราชการเป็นนายกรมช้างนอก เป็นเศรษฐีใหญ่ของเมืองสุพรรณบุรี มีภรรยาชื่อ นางเทพทองและมีลูกด้วยกัน คือ ขุนช้าง ต่อมานายโจรจันศรยกพวกเข้าปล้นบ้าน ขุนซรีวิชัยกระโดดลงจากบ้านหนีไปตามชาวบ้านมาช่วยแต่จำนวนน้อยกว่าพวกโจร ขุนศรีวิชัยจึงถูกจับตัวได้ พวกโจรรุมกันฟันแทง แต่อาวุธไม่ระคายผิว หอกดาบเหล่านั้นหักหมด พวกโจรจึงช่วยกันจับมัดแล้วใช้หลาวสวนทวารจนขุนศรีวิชัยขาดใจตาย

นางเทพทอง

              นางเทพทอง เป็นแม่ของขุนช้าง มีนิสัยปากจัด ด่าเก่ง ตอนตั้งท้องขุนช้างนั้น นางฝันว่ามีนกตระกรุมคาบช้างเน่ามาให้ ขุนศรีวิชัยผู้เป็นสามีทำนายฝันให้ว่าจะได้ลูกชาย มีวาสนาดี ทำให้พ่อแม่ร่ำรวยขึ้น แต่จะต้องขายหน้าเพราะหัวล้านตั้งแต่เกิด เมื่อคลอดลูกแล้วปรากฎว่าลูกชายของนางหัวล้านจริง ๆ หน้าตาก็ไม่น่ารัก นางนึกอับอายขายหน้าเพื่อนบ้าน จึงเกลียดชังขุนช้าง ไม่ใคร่จะเลี้ยงดูอุ้มชูลูกเหมือนแม่คนอื่น ๆ มิหนำซ้ำยังด่าแช่งไม่เว้นแต่ละวัน

ขุนช้าง

            ขุนช้าง เจ้าสัวใหญ่แห่งเมืองสุพรรณบุรี ผู้ยึดถือความรักที่มีต่อนางพิมเป็นใหญ่เหนือสิ่งอื่นใดและกระทำทุกอย่างที่จะได้นางพิมมาครอบครอง โดยไม่สนใจว่าการกระทำนั้นจะถูกต้องหรือไม่

ครอบครัวพันศรโยธา

พันศรโยธา

            พันศรโยธา  มีภรรยาขื่อ นางศรีประจัน มีลูกสาวสวยชื่อ นางพิมพิลาไลย พันศรโยธามีฐานะดีเป็นเศรษฐีคนหนึ่งของเมืองสุพรรณบุรี มีอาชีพเป็นพ่อค้าเดินทางไปค้าขายต่างเมืองอยู่เสมอ ต่อมาไปค้าขายที่ละว้า พอกลับมาถึงบ้านก็ป่วยหนักอยากกินแต่แต่พวกเนื่อหมู เนื้อวัว นางศรีประจันพยายามรักษาพยาบาลอาการก็ดีขึ้นเพียงชั่วคราวก็เป็นอีก ทุกคนลงความเห็นว่าถูกผีเข้าในที่สุดก็สิ้นใจตาย

นางศรีประจัน

            นางศรีประจัน เป็นแม่ของนางพิมหรือนางวันทอง นางเป็นคนปากจัด ด่าเก่ง และเอาแต่ใจตนเองขุนช้างมาบอกข่าวว่าพลายแก้วตายและขู่ว่า นางวันทองจะต้องถูกจับกุมตัวเข้าวังเป็นม่ายหลวง นอกจากจะรีบแต่งงานใหม่เสีย แล้วขุนช้างก็เอาเงินทองของมีค่ามาล่อใจ  นางศรีประจันจึงคิดให้นางวันทองแต่งงานกับขุนช้าง แม้ว่านางวันทองกับคนอื่นๆจะพยายามคัดค้านแต่นางศรีประจันไม่สนใจ บังคับให้นางวันทองแต่งงานใหม่กับขุนช้างจนได้ การกระทำของนางทำให้ลูกสาวต้องมีสามีถึงสองคน และมีเหตุวุ่นวายแย่งตัวนางวันทองกัน ผลสุดท้ายนางวันทองถูกประหารชีวิต

นางพิมพิลาไลย

        นางพิมพิลาไลย   หรือ นางวันทอง ผู้หญิงที่สวยที่สุดในเมืองสุพรรณบุรี  แต่ก็ปากจัดไม่แพ้ใครเพราะความสวยของนางทำให้เกิดการแย่งชิงกันระหว่างขุนช้างกับชุนแผน แต่สุดท้ายนางก็ต้องถูกประหารชีวิตเพราะไม่สามารถเลือกได้ว่าจะอญุ่กับใครระหว่าง ขุนช้าง ขุนแผน หรือ พลายงามผู้เป็นลูก พระพันวษาจึงประณามนางวันทองว่าเป็นหญิงสองใจ

บุคคลอื่นๆ

เถรขวาด

            เถรขวาดเป็นพระภิกษุลาว มีคาถาอาคมขลัง ชอบฉันสุราจนเมามาย เดิมอยู่วัดที่เชียงใหม่  พระเจ้าเชียงอินทร์ขอให้มาอยู่เป็นเพื่อนนางสร้อยฟ้าที่กรุงศรีอยุธยาเพื่อคอยช่วยเหลือยามเดือดร้อน โดยไปอาศัยอยู่ที่กุฏิร้างในวัดพระยาแมนกับเณรจิ๋วรับปราบภูตผีปีศาจ รดน้ำมนตร์และรักษาโรคให้ชาวบ้าน เถรขวาดช่วยทำเสน่ห์ให้พลายงามหลงใหลนางสร้อยฟ้า ต่อมาถูกพลายชุมพลจับตัวได้และแก้เสน่ห์สำเร็จแต่เถรขวาดก็สะเดาะโซ่ตรวนพาเณรจิ๋วหนีไปได้  แล้วแปลงเป็นจระเข้คอยฟังข่าวนางสร้อยฟ้าอยู่ในแม่น้ำจนพบกัน ขณะที่นางถูกเนรเทศให้เดินทางกลับเชียงใหม่  พระเจ้าเชียงอินทร์ให้บำเหน็จความดีความชอบโดยตั้งให้เป็นพระสังฆราช เถรขวาดยังผูกใจเจ็บพลายชุมพล  จึงแปลงเป็นจระเข้ใหญ่อาละวาดกัดคนในกรุงศรีอยุธยาตายไปมากมายพลายชุมพลรับอาสามาปราบ แล้วจับเถรขวาดได้สมเด็จพระพันวษาสั่งให้ประหารชีวิตเสีย

 เณรจิ๋ว

            เณรจิ๋วเป็นลูกศิษย์ของเถรขวาดซึงติดตามมาจากเชียงใหม่  มาอยู่ที่วัดพระยาแมนด้วยกัน เณรจิ๋วรู้เห็นการกระทำที่ไม่ถูกต้องของเถรขวาดตลอดเวลา  แต่ความที่ต้องการเรียนวิชาจากเถรขวาดจึงยอมอยู่ด้วยและคอยช่วยเหลือเมื่อเข้าที่คับขัน เณรจิ๋วมีสติปัญญาเฉลียวฉลาด เห็นว่าเถรขวาดกับตนบิณฑบาตได้อาหารน้อยจนไม่พอฉันก็เที่ยวไปบอกเล่าชาวบ้านว่าเถรขวาดอาจารย์ของตนมีวิชาดี รักษาโรคได้ ปราบภูตผีปีศาจได้ พวกชาวบ้านมีศรัทธาจึงพากันมาขอเครื่องรางของขลัง ขอยา บ้างก็มาให้รดน้ำมาต์  และนำอาหารคาวหวานมาถวายทุกวันเมื่อเถรขวาดจะแปลงเป็นจระเข้มาแก้แค้นพลายชุมพล เณรจิ๋วก็พยายามตักเตือน แต่เถรขวาดไม่เชื่อ ในที่สุดจึงต้องตาย

แสนตรีเพชรกล้า

             แสนตรีเพชรกล้าเป็นแม่ทัพม้า ทหารเอกของพระเจ้าเชียงใหม่ เป็นศิษย์ของอาจารย์ศรีแก้วฟ้า แห่งถ้ำวัวแดง มีวิชาอาคมขลัง อยู่ยงคงกระพัน มีรอยสักทั้งตัวตั้งแต่รุ่นหนุ่มก็ไม่ได้อาบน้ำเลยเพราะเกรงว่าจะล้างว่านยาที่ทาตัวออกไปหมดเมื่อจะออกรบจึงจะอาบน้ำแช่เครื่องรางวิเศษผสมกับว่านยาซึ่งเป็นน้ำเสี่ยงทายด้วย  ถ้าน้ำมีสีเหลืองจะได้ชัยชนะ ถ้าน้ำมีสีแดงจะแพ้ถึงตาย ครั้งที่ต้องรบกับขุนแผนและพลายงามน้ำในวันนั้นมีสีแดง แต่ก็แข็งใจออกไปรบแล้วก็ถูกทหารของขุนแผนใช้หลาวสวนทวารถึงแก่ความตาย

ท้าวกรุงกาฬ

          ท้าวกรุงกาฬ เป็นแม่ทัพช้าง ทหารเอกของพระเจ้าเชียงอินทร์แห่งเชียงใหม่  มีวิชาอาคมเก่งกล้าพอสมควร เมื่อทางกรุงศรีอยุธยายกกองทัพมา พระเจ้าเชียงอินทร์ก็สั่งให้แม่ทัพนายกองทั้งหลายจัดทัพออกต่อต้านข้าศึกรวมทั้งท้าวกรุงกาฬด้วย ครั้นจะออกศึกก็บริกรรมคาถา แล้วพิจารณาดูเมฆบนท้องฟ้า (ทำพิธีเมฆฉาย)เห็นเป็นรูปคนไม่มีหัวพยายามบริกรรมคาถา ต่อหัวอย่างไรก็ไม่ติด รู้ว่าเป็นลางร้ายแต่จะหยุดยั้งก็อับอายขายหน้าจึงต้องแข็งใจยกทัพออกไป แล้วท้าทายให้ขุนแผนชนช้างกับตน ในที่สุดกูถูกขุนแผนฟันด้วยง้าวขาดใจตายอยู่บนคอช้างนั่นเอง

จมื่นศรีเสาวรักษ์

          ซึ่งมักเรียกกันสั้นๆว่า หมื่นศรี เป็นชุนนางชั้นผู้ใหญ่ของพระพันวษา เป็นผู้ที่สมเด็จพระพันวษาไว้วางใจมาก มักมอบหมายให้ทำงานต่างๆอยู่เสมอ หมื่นศรีทำหน้าที่ฝึกงานให้ขุนแผนกับขุนช้าง เมื่อเข้ารับราชการในวังใหม่ๆ รักและเอ็นดูขุนแผนมาก ได้ให้ความช่วยเหลืออยู่เสมอ ขุนแผนก็ซาบซึ้งในบุญคุณถึงกับเรียกหมื่นศรีว่า  คุณพ่อ ครั้งที่ขุนแผนพานางวันทองออกจากป่ามามอบตัวสู้คดี  หมื่นศรีก็ให้พักอาศัยอยู่ที่บ้าน พอพลายงามโตขึ้นเรียนวิชาสำเร็จ ขุนแผนก็พาไปฝากไว้กับหมื่นศรีอีก  ซึ่งหมื่นศรีก็รับอุปการะไว้และพาเข้ารับราชการกับสมเด็จพระพันวษาเมื่อมีโอกาส

หมื่นหาญ

         หมื่นหาญ  เดิมชื่อ นายเดช มีฉายาว่ากระดูกดำ เป็นหัวหน้าโจรอยู่ที่บ้านถ้ำ กาญจนบุรี  มีวิชาดีไม่ว่าปืนหรืออาวุธอื่นใดก็ไม่อาจระคายผิวได้  มีภรรยาชื่อ นางศรีจันทร์ มีลูกสาวคนเดียวชื่อ นางบัวคลี่ ต่อมาหมื่นหาญได้ยกนางบัวคลี่ให้เป็นภรรยาของขุนแผนเพื่อตอบแทนบุญคุณที่ช่วยชีวิตตนไว้ แต่หมื่นหาญเป็นคนขี้ระแวง  ดังนั้นเมื่อรู้ว่าขุนแผนมีวิชาเหนือกว่าตนก็ไม่พอใจ สั่งให้นางบัวคลี่วางยาพิษฆ่าเสียแต่นางบัวคลี่ก็ต้องตายด้วยน้ำมือของขุนแผน  เนื่องจากขุนแผนรู้ตัวเสียก่อน

ขรัวตาจู

       ขรัวตาจู คือ พระภิกษุชรา อยู่ที่วัดป่าเลไลย สุพรรณบุรี เก่งทางดูฤกษ์ยาม ทำนายทายทักโชคชะตาได้อย่างแม่นยำทั้งยังมีเวทมนตร์คาถาอาคมขลังอีกด้วย คราวที่นางพิมพิลาไลยเจ็บหนัก ขรัวตาจูก็แนะนำให้เปลี่ยนชื่อใหม่เป็นนางวันทองแล้วอาการเจ็บไข้ได้ป่วยก็หายและเมื่อขุนช้างมาบอกข่าวว่าพลายแก้วตายแล้วขรัวตาจูทำนายว่าพลายแก้วจะชนะศึกกลับมาได้ข้าวของเงินทองและเชลยมามากมาย ซึ่งปรากฎว่า เป็นจริงตามคำทำนายของขรัวตาจูทุกประการ

ขุนรามอินทรา

      ขุนรามอินทราได้เคยสาบานเป็นเพื่อนตายกับขุนช้างขุนแผน พระหมืนศรีและขุนเพชรอินทราครั้งที่ขุนช้างทูลฟ้องสมเด็จพระพันวษาว่าขุนแผนบุกขึ้นเรือนตนลักพาวันทองไป สมเด็จพระพันวษาทรงเห็นว่าไม่ควรฟังความข้างเดียว จึงรับสั่งให้พระหมื่นศรีกับจมื่นไวยเป็นแม่ทัพ  ให้ขุนรามอินทราเป็นปีกซ้าย ขุนเพชรอินทราเป็นปีกขวาคุมทหารห้าพันคนไปดูร่องรอยที่บ้านของขุนช้าง และ ไปตามตัวขุนแผนมาเข้าเฝ้าให้ได้ ถ้าขุนแผนดื้อดึงก็ให้ตัดหัวเสียบประจานไว้ในป่าเสียเลย คืนนั้นเอง ภรรยาของขุนรามอินทราฝันว่าฟันหักไปสามซี่ นางตกใจตื่นขึ้นเล่าให้สามีฟัง ขุนรามอินทราก็พยายามปลอบให้ภรรยาเลิกคิดกังวลครั้นรุ่งเช้าแต่งกายเสร็จก็เดินลงจากบ้านก็มีเหตุอัศจรรย์บันไดหักทีเดียวห้าขั้นขุนรามอินทราสังหรณ์ใจว่าไปคราวนี้คงต้องตายเป็นแน่แต่ไม่อาจละทิ้งหน้าที่ได้เมื่อยกทัพไปพบกับขุนแผนและต่อสู้กันขุนรามอินทราก็ถูกขุนแผนฟันตกจากช้างสิ้นใจตาย